Жұмыссыз жүрмін, сайтқа кірдім, одан да шықты жаңғырық...
Елімізде бүгінгі таңда әлеуметтік қорғау жүйесі, оның ішінде кедейшілік пен жұмыссыздықты азайту мәселесі басты проблемалардың бірі. Жұмыссыздық салдарынан қоғамымызда әртүрлі келеңсіз жағдайлар орын алып, экономика үшін үлкен зиянын тигізуде.Кедейшілікті жоюдың бірден-бір көзі – халықты жұмыспен қамту. Экономика тұрақты дамуы үшін жұмыссыздық деңгейі 6%-дан аспауы қажет. Жалпы жұмыссыз деп еңбек биржасына жұмыссыз ретінде тіркелгендерді ғана айтамыз. Тіркелмеген жұмыссыздар тағы бар.
Қызылорда қалалық жұмыспен қамту бөлімінің мәліметінше, 2019 жылы 15 пен 28 жас аралығындағы 5 494 жұмыссыз жас тіркелген. Есептен жүйрік бөлім мамандары әрі қарай қаншасын оқытты, қаншасына жолдама берді бәрін есептеп қойған. Есебіміз түгел. Алайда бұл есепке ілінбеген жұмыссыздар қаншама? Себебі бос жұмыс орындары туралы жарнамаларды аңдып, жұмысқа тұруға ниеттілер қатары көп. Мәселен, мемлекеттік мекемелер enbek.kz, jumys.snation.kz т.б арнайы жұмыс іздеушілерге арналған сайттарға немесе мекеменің өз сайтында бос жұмыс орындар туралы мәлімет көрсетеді. Хабарлассаңыз, жұмыспен қамту орталығына жұмыссыз ретінде тіркеліп, түйіндемеңізді алып келіңіз деп айтады. Одан кейін жауапсыз қалады. Артынша көп ұзамай ол орынға басқа адам алғанын білесіз. Қаламыздағы көп мекемелер бос орынға осылай жұмысшы алып отырғанға ұқсайды. Себебі Еңбек кодексінің 23 бабында жұмыс берушініңжұмысқа қабылдау кезінде таңдау еркіндігі туралы айтылады. Яғни жұмыс беруші жұмыскерлермен еңбек шарттарын осы Кодексте белгіленген тәртіппен және негіздер бойынша өзгертуге, толықтыруға, тоқтатуға және бұзуға, жұмыскерге сынақ мерзімін белгілеуге, кәсіптік даярлауды, қайта даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды қамтамасыз етуге құқылы. Осыдан соң сайт арқылы жұмыс іздегендер сенделіп қалады. Сондықтан болар сайттағы бос жұмыс орындары туралы ақпаратқа да, оны жариялаған мекемеге де сенім аз.Светлана Кенбай, жұмыс іздеуші:
− Enbek.kz сайтына кіріп мамандығыма сай 2-3 орынға түйіндеме жібердім. Ешқандай жауап болмады. Сайтта көрсетілген телефонға хабарласқанымда, конкурс өтіп, жұмысқа маман алып қойғандарын айтты. Бірақ бос жұмыс орны туралы ақпарат сол күні жарияланған еді. Қалай шұғыл конкурс өткізген. Неге мені конкурсқа шақырмаған деп таңданған күйі қалдым.
Гүлзада Альменаева, қала тұрғыны:
− Бұл өтірік сайттар. Жұмысқа алмайды, өздерінің таныс-тамырын ғана алады. Бос орын туралы бүгін жарияланған ақпаратқа жылдам түйіндеме жіберсең, артынша адам алып қойдық дейді. Босаған жұмыс орны деп «для галочки» жариялайды.
Шаттық Садықова, жұмыссыз:
− Сайттардағы ақпарат сенімсіз. Себебі қалай жылдам адам алып қояды. Өтірік екені көрініп тұр. Біздің Қызылордада жемқорлықсыз жұмысқа тұру мүмкін екеніне сенбеймін.
Сыргүл Молдраймова, қала тұрғыны:
− «Жұмысқа шақырамыз, қойма басшысы, жетекші, жетекшінің көмекшісі керек, айлығы 100 мыңнан жоғары» деген жарнамалар, шақырулар өте көп. Оған жұмыссыз жастарымыз барып тауы шағылып қайтады. Себебі жүйелік бизнестер қаптап кеткен. Жұмысқа алдап шақырып алып, мақсатын жасырын ұстайтын бұл мекемелердың артында қандай құпия бар зерттеп жатқан ешкім жоқ. Тіпті Арал, Қазалыдан осы жарнаманы оқып қалаға келгендерді көрдім. «Зейнеткерлерді жұмысқа шақырамыз» дегенге ауылдан қайынапам да келіпті. Осындай толассыз "жұмысқа шақыруларға" бір тиым болмай ма?
Тұрғындардың пікірі орынды. Себебі жұмыспен қамту орталығында жұмыс іздеуші ретінде тізімде тұрғандар міз бақпай тұра береді. Бұл төңіректе біз қалалық жұмыспен қамту орталығының директоры Ернұр Бихожаевпен сөйлескен едік.
− Халықты жұмыспен қамту туралы заңына сәйкес кез келген жұмыс беруші мекемелер бос жұмыс орындары туралы ақпаратты халықты жұмыспен қамту орталығына ұсынуы керек. Ол заңның біздің аймақта әлі де толық орындалмай отыр. Үнемі бос орындар туралы хабарлайтын мекемелер бар хабарламайтындары да кездеседі. Мекеме жариялаған соң кез келген адам келіп, сол орынға барғысы келетінін айтса, біз жұмыссыз ретінде тіркеп жібереміз. Біздің міндетіміз − жұмыс берушіге жұмыссыздар туралы мәлімет ұсыну. Әрі қарай кімді алады оны жұмыс беруші өзі шешеді − дейді Ернұр Бихожаев.
Заңға сәйкес аймағымызда халықты жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырып, халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі аудандық, қалалық және өңірлік комиссиялар жұмыс жасап келеді. Олар үлгілік ережелерді әзірлейді және бекітеді, жұмыспен қамту картасын қалыптастыру жөніндегі әдістемелік ұсынымдарды әзірлейді және бекітеді. Бұл комиссия аймақтағы жұмыссыздар мәселесін жақсы біледі. Алайда жаңа заманға сай жұмыссыздар санын азайтуға арналған нақты жоба әзірлеуге қауқарсыз. Әйтпесе мың сан адам, сайттарды қарайлап, мекемелер жағалап бос сенделіп жүрмес еді. Аймақ экономикасын дамыту үшін жұмыссыздықты азайту қажет. Дегенмен нақты нәтиже көрінбейді. Себебі еліміз жұмыссызға тұрақты жұмыс ұсынар жүйеден гөрі, кедейлік шегіндегі жәрдемақыны тиімді көретіндер де бар. Бұған халықты алдап, әуре сарсаңға салып отырған мекемелерді қосыңыз. Әлде жұмыс берушінің еркі бар да, жұмыс іздеушінің құқығымен ешкім санаспай ма?
Гүлбану МАҚАЖАН
